Wiele osób uważa, że zna siebie bardzo dobrze. Jednak, gdy pracuję z Klientkami nad ich celami, często okazuje się, że tak nie jest. To, co z pozoru wydawało się wartością ważną dla mojej Klientki, w rzeczywistości było wartością ważną np. dla jej rodziców lub dla środowiska, w którym żyje.
Bardzo często nie sprawdzamy, jakie wartości są dla nas naprawdę istotne. Czasem wygodniej jest nam nie zastanawiać się nad tym, co jest dla nas ważne. Czasem nie mamy świadomości, że to ważne, a czasem jest to po prostu kwestia zbyt intymna. Na tyle intymna, że trudno o niej rozmawiać nawet ze sobą.
Warto jednak przyjrzeć się swoim wartościom, ponieważ od tego zależy, czy odkryjemy prawdę o sobie, czy nie.
Wyobraź sobie, że masz zrealizować cel, który jest oderwany od Twoich wartości. Taki plan miała jedna z moich Klientek. Bardzo chciała awansować na wysokie stanowisko, które wymagałoby od niej dużej dyspozycyjności. Taki cel sobie postawiła i nad takim ze mną pracowała, jednak wciąż coś ją blokowało. Sama siebie sabotowała. I dopiero, gdy wróciłyśmy do jej wartości, do tego, co jest dla niej TAK NAPRAWDĘ ważne, okazało się, że chce zostać… matką. A stanowisko, do którego dążyła, w zasadzie na tamten moment uniemożliwiłoby jej macierzyństwo.
To mogła być oczywiście odwrotna sytuacja – możesz mieć plan na macierzyństwo, ale czujesz wewnętrzny opór. Warto sprawdzić, czy nie wynika on z tego, że ważną dla Ciebie wartością jest np. niezależność finansowa lub kariera. A ponieważ sama się przed sobą nie przyznałaś do tego, jakie wartości są dla Ciebie ważne, dążysz do celu, którego nie czujesz i podświadomie szukasz różnych usprawiedliwień, aby go nie zrealizować.
Dlatego, zanim obierzesz cel, skonfrontuj się ze swoimi wartościami. Sprawdź, co jest dla Ciebie naprawdę ważne.
CO JEST DLA CIEBIE NAPRAWDĘ WAŻNE?
Wróćmy na chwilę do mojej Klientki. Jest to świadoma siebie osoba. Poddawała się ocenie pracowniczej w jej korporacji. Sprawdzała na bieżąco swoje roczne cele oraz to, co utrudniało jej ich realizację – m.in. odnosiła się do swoich wartości. Z jakiego powodu nie zauważyła, że bardzo wysoko w jej hierarchii wartości jest macierzyństwo?
Dlatego, że istnieją trzy rodzaje wartości.
WARTOŚCI DEKLAROWANE
Są to takie wartości, o których mówimy głośno. One najczęściej są dobrze widziane w środowisku, w którym na co dzień funkcjonujemy. A opinia tego środowiska jest dla nas ważna. Czasem wywiera ono na nas presję, a czasem sami taką presję na sobie wywieramy. Zupełnie nie mając świadomości tego.
Skoro Twoje środowisko, np. uważa, że kariera jest niezwykle istotnym elementem życia kobiety i bez osiągnięcia określonej pozycji w hierarchii Twojej firmy, nie będziesz pełnowartościowa, to istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że będziesz deklarować podobne wartości. One dobrze brzmią w środowisku, w którym funkcjonujesz. Czujesz, że zapewniają Ci sympatię tego środowiska.
Wartości deklarowane mogą zapewniać Ci również dobre samopoczucie. Np. możesz deklarować, że dzieci są dla Ciebie niezwykle ważne i rodzina jest najwyższą wartością, bo w Twoim środowisku trochę nie wypada powiedzieć inaczej. Zwłaszcza w Polsce, gdzie mamy do czynienia ze stereotypem „matki Polki”, niezwykle trudno jest przyznać przed sobą samą, że jest inaczej. Że np. rodzinę bardzo chętnie widywałabyś raz w tygodniu, a poza tym poświęciła się swoim pasjom, pracy, rozwojowi. Bo taki masz akurat moment w życiu.
Czasami ta wartość, która nie zawsze brzmi najlepiej dla Twojego otoczenia i dlatego nie mówisz o niej głośno, może być PRAWDZIWA. Moim zadaniem nie jest oczywiście spowodować, aby Klientka, z która pracuję, zaczęła deklarować swoje prawdziwe wartości na zewnątrz. Chodzi o to, aby je poznała, a tym samym lepiej poznała siebie i dowiedziała się, co ją blokuje w dążeniu do życia, którego chce.
WARTOŚCI WYZNAWANE
Czasami jesteś świadoma tego, że masz na jakiś temat zupełnie inne zdanie niż mówisz, że masz. A czasami nie jesteś tego świadoma. Wartości wyznawane to taki trochę koncert życzeń. Chciałabyś taka być. Np. pomagająca potrzebującym. To wartość, którą wyznajesz – pomaganie potrzebującym jest dla Ciebie ważne. Chciałabyś, aby tak było. Jednak, gdy masz do czynienia z sytuacją, w której faktycznie możesz pomóc osobie potrzebującej, nie robisz tego. Znajdujesz mnóstwo usprawiedliwień dla siebie samej. Akurat masz mniej pieniędzy, przecież opieka społeczna powinna się tym zająć. Pewnie i tak ta potrzebująca osoba wszystko wyda na alkohol itd.
Warto zaobserwować u siebie takie postawy – jeśli wartości wyznawane, odbiegają od rzeczywistych, to najprawdopodobniej nie są Twoimi prawdziwymi wartościami. Są wartościami, z którymi lepiej się czujesz na co dzień, wyznając je. Natomiast gdybyś miała na ich podstawie realizować jakiś cel w swoim życiu, mogłabyś oszukać samą siebie i pójść w kierunku, w którym po prostu nie czułabyś się dobrze.
WARTOŚCI REALIZOWANE
To Twoje prawdziwe wartości. Nie poznasz ich, bazując na tym, jaka chciałabyś być albo, jaką chcieliby Cię widzieć Twoi rodzice, znajomi, koledzy i koleżanki z pracy. Aby poznać swoje prawdziwe wartości, warto poobserwować, jak się zachowujesz w danych sytuacjach. To wymaga dużej otwartości i szczerości ze sobą. Gdy pracuję z moimi Klientkami nad ich wartościami, pytam je o różne ich zachowania z przeszłości, dotyczące właśnie tych wartości, które deklarują. Bo tylko te konkretne zachowania mogą odpowiedzieć na pytanie, czy ta wartość faktycznie jest dla Ciebie ważna, czy nie. Jeśli moje Klientki zdobywają się na szczerość ze mną, a przede wszystkim ze sobą, czasem odkrywają, że wartości, które wydawały się im ważne, wcale takie dla nich nie są. A czasem umacniają się w przekonaniu, że wartości, które wyznają, są dla nich rzeczywiście istotne w życiu. I na nich mogą budować swoją dalszą przyszłość, która będzie z tymi wartościami zgodna.
TEST CI PRAWDĘ POWIE?
Czy robiłaś kiedyś test z kategorii: odpowiedz na kilka pytań osobistych, a powiem Ci, jaka jesteś? Oczywiście takie testy bardzo często przyniosą Ci mnóstwo wiedzy o Tobie. Ale najwięcej wtedy, gdy wartości, którymi się w nich dzielisz, są Twoimi prawdziwymi, realizowanymi na co dzień wartościami, a nie deklarowanymi lub wyznawanymi. Niestety wiele osób wypełnia takie testy na podstawie swoich życzeń, pragnień, tego, jak chciałyby, aby wyglądały ich wartości, a nie faktycznie realizowanych. Wtedy taki test, zamiast poszerzać wiedzę i prowadzić do rozwoju, jeszcze mocniej fałszuje rzeczywistość.
Zatem, wypełniając taki test, sprawdź dobrze, czy to, co w nim piszesz jest rzeczywistością, czy bardziej Twoim wyobrażeniem o wartościach, jakie Ty lub Twojej środowisko chciałoby, abyś miała.
W JAKI SPOSÓB MOŻESZ ODKRYĆ WARTOŚCI, KTÓRE SĄ DLA CIEBIE WAŻNE?
Najprościej – zarezerwuj sobie czas, który będzie tylko dla Ciebie i głęboko zastanów się nad tym, które wartości są dla Ciebie NAPRAWDĘ ważne. Możesz nawet skorzystać z listy pobranej z Internetu. Wybierz z niej kilka wartości, które są ważne dla Ciebie. Ale, wybierając, przefiltruj je przez informacje, które przekazałam Ci wcześniej. Zastanów się, czy wartość, która wybrałaś jest faktycznie Twoją prawdziwą, czy też jest to wartość deklarowana lub wyznawana.
Być może Twoje wartości będą odbiegać od tego, jakie chciałabyś, żeby były. Przyznanie się do tego przed sobą wymaga dużej odwagi. Ale warto.
PO CO CI ODKRYWANIE TWOICH WARTOŚCI?
No właśnie. Skoro jest mi przyjemnie, gdy myślę o sobie, że jestem np. bezinteresownie uczynna, to po co mam burzyć ten piękny obraz siebie, który sobie stworzyłam?
Po to, żeby poznać prawdę o sobie. Dzięki temu zyskujesz wiedzę na temat tego, dlaczego za niektóre rzeczy dasz się pokroić, a niektóre łatwo odpuszczasz, mimo że deklarujesz, że są dla Ciebie ważne.
Zyskujesz większą motywację do działania. I to działania w kierunku, który jest dla Ciebie naprawdę ważny.
Dowiadujesz się, na co chcesz poświęcać czas, a na co wcale nie – dzięki temu odrzucasz z życia te elementy, które Cię irytują i frustrują, a pozostawiasz te, które są rzeczywiście zgodne z Twoimi wartościami i czujesz się z nimi dobrze.
CO MOŻESZ STRACIĆ, NIE ODKRYWAJĄC SWOICH WARTOŚCI?
Pójdziesz w kierunku, który tylko pozornie jest zgodny z Tobą – w konsekwencji będziesz nieszczęśliwa.
Wracając do przykładu mojej Klientki – gdyby nie zastanowiła się mocno nad tym, co jest dla niej NAPRAWDĘ ważne, być może zrobiłaby większą karierę. Ale kariera nie była jej rzeczywistą wartością, tylko wartością deklarowaną. Dobrze brzmiała w jej środowisku. Mogłaby po prostu nie być szczęśliwa. Bo nie żyłaby w zgodzie ze swoimi prawdziwymi wartościami.
Sytuacja mogłaby być oczywiście odwrotna – mogłoby się zdarzyć, że moja Klientka, funkcjonowałaby w środowisku, w którym macierzyństwo byłoby wartością pożądaną. I mogłaby deklarować, że jest dla niej ważne. Podczas, gdy w rzeczywistości największą wartością byłaby dla niej kariera zawodowa. Czy byłaby szczęśliwa podążając za wartościami, które w rzeczywistości nie są jej?
Pracowałam też kiedyś z Klientką, która odkryła, że wartością dla niej najważniejszą jest zdrowie. A akurat miała w planie wytężoną pracę nad projektem, który raczej do tego zdrowia by się nie przyczynił. Projekt był dla niej istotny. Ponieważ odkryła ważną dla siebie wartość, dała sobie szanse na to, aby w trakcie jego realizacji zaplanować regularne dbanie o zdrowie fizyczne i psychiczne. Życie w zgodzie z własnymi wartościami daje wewnętrzny spokój. Dlatego tak ważne jest, aby dowiedzieć się, jakie one NAPRAWDĘ są. W swoim programie coachingowym, poświęcam temu tematowi osobny moduł.
I na koniec pamiętaj – w miarę upływu życia, zmieniamy się. I zmieniają się też ważne dla nas wartości. Dlatego warto co jakiś czas zrobić ich przegląd.